Erken çocuklukta sosyal beceri, dil gelişimi ve davranış alanında uygun gelişmeme veya davranış kaybının  olduğu bir tanı grubudur.Yaygın gelişimsel bozukluklar beş grup olarak sınıflandırılmıştır.

1-Otizm

2-Asperger  Sendromu

3-Rett Sendromu

4-Çocukluğun Dezintegratif Bozukluğu (Heller sendromu)

5-Başka Türlü Adlandırılamayan Yaygın Gelişimsel Bozukluk

Otizm

Nedir?

Otizm, yaşamın erken dönemlerinde başlayan ve yaşam boyu süren, sosyal ilişkiler, iletişim, davranış ve bilişsel gelişmede gecikme ve sapmayla giden nöro-gelişimsel  bir bozukluk olarak kabul edilmektedir.

Neden olur?

Otizmin genetik temelli olduğu, çevresel faktörlerin etkili olduğu gibi birçok farklı görüş vardır. Ancak otizme neyin neden olduğu günümüzde hala bilinmemektedir. Yapılan bilimsel araştırmalar, otizm spektrum bozukluğunun çocuk yetiştirme özellikleriyle ya da ailenin sosyo-ekonomik özellikleriyle ilişkisi olmadığını göstermiştir.

Tanısı

Otizm tanısı için anormal gelişim özelliklerinin 3 yaşından önce başlamış olması ve karşılıklı sosyal iletişim ve etkileşimde niteliksel bozulmalar; kısıtlı, tekrarlayıcı, basmakalıp davranış, ilgi ve aktivitelerin varlığı gereklidir. Tüm bu alanlardaki özellikler belli sayıda belirtiyi göstermelidir ve başka tıbbi tanılarla açıklanabilir olmamalıdır. Çoğu olguda otizm 3 yaşından önce başlasa da anne ve babanın sorunun farkında olması, otistik belirtilerin şiddetinin belirginleşmesi ve böylece tanının konulması genellikle 36’ncı aydan sonra olmaktadır.

 Otizmin erkek çocuklarındaki yaygınlığı, kızlardan 4 kat fazladır. Ancak, kızlarda otizm klinik şiddet olarak daha belirgindir.

Zihinsel Gelişimleri

Otizmli çocukların zihinsel gelişmeleri üzerinde yapılan ayrıntılı çalışmalar, en az iki grup otistik çocuğun olduğu düşündürmektedir. Birinci grubu normal ya da yüksek zihinsel becerileri olanlar (yüksek işlevli), diğer grubu ise zihinsel yönden geri olanlar (düşük işlevli) oluşturmaktadır. Başka bir ifadeyle, otizmli çocukların yaklaşık beşte birinin zekası normaldir. Yüksek işlevli otizmli çocuklar tek veya çok sınırlı bir alanda ileri derecede yeteneklidirler ve bu durumları diğer insanların ilgisini çekerler. Bu yetenekler genellikle soyutlama yetisi gerektirmeyen ve belleğe dayalı becerilerdir.

Eğitimin önemi

Erken tanılama demek,  eğitime erken  başlamak demek olduğundan çok önemlidir. Günümüzde otizmli çocukların tedavisinde birincil yaklaşım özel eğitim ve davranış terapileridir. Otizmli her çocuk her insan gibi bireysel ayrıcalık gösterdiklerinden performansları da birbirinden farklıdır. Öğrenciye özgü eğitim programı hazırlanıp, uygulanmadan önce çocuğun ihtiyaçları çok iyi tespit edilmelidir. Otizmli çocukların eğitiminde genellikle “Davranış Değiştirme Modeli” ne dayalı eğitim programları uygulanmaktadır. Bu modelde davranış sonuçlarının sistematik olarak düzenlemesi yoluyla ,uygun davranış ya da uygun olmayan davranış olmasına göre arttırılması ya da azaltılması amaçlanır.Otizmli çocuklarda öncelikle göz teması kurma,uygun şekilde oturma,basit yönergelere uyma gibi öğrenmeye hazırlık becerilerinin öğretilmesinden başlanmalıdır. Erken yaştan başlanarak verilen yoğun bir eğitim sayesinde otizmli çocuklara birçok beceri kazandırılabilmektedir. Eğitim süreklilik gerektirdiğinden sadece eğitimci ve çocuk arasında sınırlı kalmamalı, aile ile iş birliği halinde çalışılmalı, öğretilen becerilerin genellenmesi sağlanmalıdır.

Eğer çocuğunuz:

• Başkalarıyla göz teması kurmuyorsa,
• İsmini söylediğinizde bakmıyorsa,
• Söyleneni işitmiyor gibi davranıyorsa,
• Parmağıyla ile istediği şeyi göstermiyorsa,
• Oyuncaklarla oynamayı bilmiyorsa,
• Akranlarının oynadığı oyunlara ilgi göstermiyorsa,
• Bazı sözleri tekrar tekrar ve ilişkisiz ortamlarda söylüyorsa,
• Konuşmada akranlarının gerisinde kalmışsa,
• Sallanmak, çırpınmak gibi garip hareketleri varsa,
• Aşırı hareketli, hep kendi bildiğince davranıyorsa,
• Gözleri bir şeye takılıp kalıyorsa,
• Bazı eşyaları döndürmek, sıraya dizmek gibi sıra dışı hareketler yapıyorsa,
• Günlük yaşamındaki düzen değişikliklerine aşırı tepki veriyorsa,

                                   otizm açısından değerlendirme yapmak gerekir.

                                                                                                                           Zihin Engelliler Sınıf Öğretmeni

                                                                                                                                          Müge GÜVELİ

Yararlanılan Kaynaklar:

Doğangün,Burak,2008,Türkiye’de sık karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıklar

www.tohumotizm.org.tr